ARCHİMEDES (İ.Ö. 287 - 212)

                    İlkçağ’ın en büyük bilgini.Sicilya’da, Sirakuza’da dünyaya geldi ve o zamanın en önemli bilim merkezi olan İskenderiye’de öğrenim gördü. Bugünkü bilim ve tekniğin dayandığı bir takım temel ilkeleri onun buluşlarına borçluyuz.

                    Dairenin çevresini hesaplamayı, silindirin, kürenin özelliklerini, ışığın yansımasını inceledi, kaldıracın ilkesini buldu. En önemli buluşu kendi adını taşıyan ünlü hidrostatik ilkedir:’’Suya batırılmış her cisim,içinde bulunduğu sıvının taşırdığı kadarının ağırlığına eşit miktarda kendi ağırlığından kaybeder’’.

             Büyük bir ihtimalle İskenderiye'de bulunmuş olan diğer önemli bir düşünür, MÖ 287 yılında Sicilya'nın Sirakuza şehrinde doğmuş olan Arşimet'tir. Arşimet, MÖ 212'de Romalı bir asker tarafından matematik problemi çözerken Sicilya'da öldürülmüştür. Kral Hieron'un altından yapılan tacının saflık derecesini tespit edecek yöntemi bulduğu anda, Arşimet'in banyodan '' buldum, buldum '' diyerek fırlaması meşhurdur. Arşimet'in bulduğu prensip, '' her cisim suya batırıldığında, ağırlığıyla orantılı miktarda suyun kaptan taşmasına sebep olur '' şeklinde ifade edilen hidrostatik prensibidir. Arşimet'in ayrıca optik, mekanik, geometri ve matematikte de önemli katkıları oluştur. Bazı buluşlarını askerlikte kullandığı, büyük merceklerle düşman gemilerini yaktığı söylenir.

                      Çantay Kitabevi - Bilim Tarihi - Prof. Dr. Şafak URAL 

Seçkin bilim adamları çoğunluk kimi çarpıcı imajlarla hafızalarda yer etmiştir: Engizisyon önünde sorgulanan Galileo; dalından kopan elmanın yere düşmesiyle, ayın dünya çevresindeki devinimini birleştiren Newton; gemi üzerinde beş yıl süren doğa incelemesi gezisine çıkan Darwin; Bern patent ofisinde sıradan bir görevliyken, E = mc² denklemini oluşturan Einstein; banyodan kendini sokağa çıplak atıp '' Buldum, buldum!'' diyerek sokakta koşan Archimedes.

                  Archimedes neyi bulmuştu? Neyin coşkusu içindeydi?

                  Hikayeyi hemen herkes bilir.

                  Hikaye bu. Gelelim olayın bizi ilgilendiren yönüne.

                  İlk bakışta, pratik düzeyde sıradan görünen bu buluş, aslında, bilimsel yöntemin işleyişini gösteren ilginç bir örnektir. Araştırmacı çözüm isteyen bir sorunla karşı karşıyadır. Sorun, ne salt mantıksal düşünmeyle çözümü verilebilecek matematiksel, ne de klasik Grek filozoflarının metafiziksel türden bir sorundu. Sorun, çözümü gözlem ve deneye dayanan düşünce ( hipotez ) gerektiren bir sorundu. Tacın som altından olup olmadığı sorusuyla küvetteki su düzeyinin değişmesi gözleminin ilişkisi ne olabilirdi? Küvete girildiğinde su düzeyinin değiştiğini fark etmek bir gözlemdir. Olasıdır ki, Archimedes'den önce de pek çok kimsenin gözünden kaçmamıştır bu olay. Ama Archimedes'e gelinceye dek hiç kimsenin gözlem konusu bu olayla her hangi bir nesnenin maddesel niteliği arasında ilişki kurduğunu bilmiyoruz. Bir araştırmacıya üstün bilim adamı kimliği kazandıran şey ( buna ister sezgi, ister yaratıcı zeka, ister deha diyelim ) işte  sıradan kimselere kapalı kalan bu türden bir ilişkiyi kurabilmektir.

                    Problem çözme coşkusunu, banyodan sokağa fırlayarak '' Buldum, buldum!'' seslenmesiyle açığa vuran Archimedes, bilimde atılım gücünü, '' Bana bir dayanak gösterin, tüm dünyayı yerinden oynatayım!'' çağrısında dile getirmişti.